Początki Instytutu Biologii sięgają 1976 roku, kiedy to na ówczesnym Wydziale Matematyczno-Przyrodniczym białostockiej filii Uniwersytetu Warszawskiego powstał Zakład Biologii kształcący 25 studentów i zatrudniający 4 nauczycieli akademickich wspartych 11 wykładowcami z innych jednostek. W 1989 roku został on przekształcony w Instytut. Od roku 1997 Instytut funkcjonuje w ramach Wydziału Biologiczno-Chemicznego Uniwersytetu w Białymstoku.

Założycielką Instytutu Biologii była prof. Alina Myrcha, która kierowała najpierw Zakładem, a następnie Instytutem (w latach 1976 - 1991 i 1997-2002). Na przestrzeni 40 lat jednostka zapewniła rozwój trzem pokoleniom przyrodników. Obecnie Instytut zatrudnia 87 osób, w tym 56 nauczycieli akademickich, z których 26 to samodzielni pracownicy naukowi, a także  31 pracowników inżynieryjno-technicznych oraz administracyjnych. W Instytucie Biologii kształci się ponad 300 studentów na studiach pierwszego, drugiego i trzeciego stopnia.

W strukturze Instytutu Biologii jest 14 zakładów naukowych oraz 9 wydzielonych laboratoriów i pracowni. Instytut ma własną zwierzętarnię, a także Terenową Stację Naukowo-Dydaktyczną w Gugnach nad Biebrzą. Jednostka konsekwentnie rozwija swój dorobek naukowy, co zaowocowało m.in. uprawnieniami do nadawania stopni naukowych w dziedzinie nauk biologicznych – doktora (1997) oraz doktora habilitowanego (2010). Obecnie Wydział Biologiczno-Chemiczny, którego elementem jest Instytut Biologii, szczyci się kategorią naukową „A”.

Na jubileuszowe obchody dyrekcja Instytutu Biologii zaprosiła swoich pracowników, studentów, a także absolwentów. W programie przewidziano okolicznościowe wystąpienia, wręczenie rocznicowych dyplomów i sesję naukową, w której referaty wygłosili uznani naukowcy, będący absolwentami białostockiej biologii. Oprawą artystyczną wydarzenia była wystawa fotografii autorstwa pracowników Instytutu Biologii. Obchody osłodził tort, a na zakończenie, po południu, uczestnicy urodzinowych uroczystości spotkali się na wspólnej kolacji przy grillu na terenie kampusu UwB.  

Fotorelacja z uroczystości w Galerii Wydziału Biologiczno-Chemicznego.